جمعه سیاه | Black Friday | رویداد | آمریکا

«جمعه سیاه» (Black Friday) به جمعه بعد از «روز شکرگزاری» (Thanksgiving Day) گفته می شود که در آن خرده فروشان از قدیم، فصل خرید برای تعطیلات آخر سال را با تخفیف های شدید آغاز کرده اند. این عبارت که از آن در قرن های نوزدهم و بیستم گاهی برای اشاره به فاجعه های اقتصادی متفاوت استفاده می شد، در دهه 1980 برای اشاره به این روز بسیار مهم در صنعت خرده فروشی به تدریج به محبوبیت رسید. جمعه سیاه اغلب شلوغ ترین روز خرید سال در آمریکا در زمینه تعداد خریداران است، اما این موضوع الزاما درباره حجم خریدها صدق نمی کند.

 

قدرت خرده فروشی ها در تغییر تقویم

فروشگاه های بزرگ در دوره های زیادی از قرن بیستم در صدر خرده فروشی های ایالات متحده آمریکا بودند. بر طبق سنت، این شرکت های قدرتمند در روز بعد از روز شکرگزاری شروع به تبلیغات و تزئینات برای کریمس می کردند که در آن زمان همیشه در آخرین پنجشنبه نوامبر جشن گرفته می شد. با اینکه خریدهای تعطیلات آخر سال بیشتر فروش و سود این صنعت را فراهم می کرد، تا دهه ها هیچ خرده فروشی حاضر نبود تا اولین فروشنده ای باشد که سنت را می شکند و کالاهای تم کریسمس را قبل از روز شکرگزاری نمایش می دهد و عرضه می کند.

اهمیت فصل خرید در تعطیلات بعد از روز شکرگزاری در سال 1939 آشکار شد؛ سالی که در آن آمریکا همچنان داشت از اعماق رکود بزرگ بیرون می آمد. در آن سال ماه نوامبر 5 پنجشنبه داشت و روز شکرگزاری در 30 نوامبر برگزار می شد؛ امری که زمان کمی را برای خرید و فروش در تعطیلات باقی گذاشت. صنعت خرده فروشی با موفقیت لابی کرد تا روز شکرگزاری یک هفته زودتر، در 23 نوامبر، برگزار شود. این یک هفته خرید اضافه موفقیت بزرگی بود، درنتیجه کنگره آمریکا این تغییر را در سال 1941 دائمی کرد. بخاطر همین موضوع است که حالا روز شکرگزاری همیشه در چهارمین پنجشنبه نوامبر برگزار می شود. 

 

قدرت خرده فروشی ها در تغییر سنت

در دوره بعد از جنگ جهانی دوم، با توسعه بزرگراه ها در سراسر آمریکا و رونق و شکوفایی حومه ها، افزایش ناگهانی تعداد خرده فروشی های جدید و بازارهای بزرگ شیک باعث کاهش قدرت شرکت های بزرگ حاضر در فروشگاه های بزرگ شد؛ امری که در نهایت به ورشکستگی بسیاری از آن ها ختم شد. این موضوع منجر به رقابت شدیدی میان خرده فروشی های جدیدتر برای جذب خریدار شد که این موضوع بعضا با شکستن سنت های صنعت برای جلو زدن از بقیه همراه بود.

در دهه های 1980 و 1990، تزئینات و تبلیغات کریسمس زودتر و زودتر انجام شدند، تا جایی که به هفته های اول ماه نوامبر نیز رسیدند. اما با این وجود، دو واقعیت باقی ماند: خرید در زمان تعطیلات در جمعه بعد از روز شکرگزاری شروع به افزایش ناگهانی کرد و هفته های بین آن روز و کریسمس، زمانی بود که خرده فروش ها به بیشتر سود سالانه خود می رسیدند.

خرده فروش های بزرگ و رسانه ها برای ایجاد هیجان پیرامون این روز مهم به دنبال راهی برای تبلیغ این روز قبل از روز شکرگزاری می گشتند. از عبارت «جمعه بزرگ» (Big Friday) در اوایل دهه 1980 استفاده می شد؛ عبارتی که به محبوبیت خاصی نرسید. سپس از عبارت جمعه سیاه استفاده شد که به احتمال زیاد ارجاعی به جمعیت های هیجان زده و غیر قابل کنترل و ترافیک افتضاح بازارهای آن روز بود.

 

ریشه های عبارت جمعه سیاه

برخی از تاریخدانان خرده فروشی استفاده از عبارت جمعه سیاه را به دهه 1960 ارجاع می دهند که در آن افسران پلیس در شهر فیلادلفیا اسم روز بعد از جشن شکرگزاری را جمعه سیاه گذاشتند چون بخاطر هرج و مرج مرکز شهر مجبور به اضافه کاری بودند. دلیل این هرج و مرج، گروه های بسیار بزرگی از مردم حومه شهر بودند که برای خرید زمان تعطیلات یا حضور در بازی فوتبال بین ارتش و نیروی دریایی در روز شنبه به فیلادلفیا می آمدند. قابل درک است که بار منفی این عبارت در ابتدا باعث شد که خرده فروشی ها از آن استقبال نکنند، اما جمعه سیاه بعنوان جایگزین گیراتری در مقایسه با مثلا «روز بعد از جشن شکرگزاری» (The Day After Thanksgiving) باقی ماند.

درنهایت خرده فروشی ها تعبیر قابل قبول تری از عبارت جمعه سیاه را ارائه دادند؛ اینکه این عبارت به این موضوع اشاره دارد که تخفیفات تعطیلات آخر سال صنعت را به سوددهی می رسانند. این ایده به استفاده غیر رسمی کسب و کارها از عبارت «در ستون قرمز» (in the red) برای توصیفی ضرردهی و عبارت «در ستون سیاه» (in the black) برای توصیف سوددهی برمی گردد. بعد از اینکه صنعت خرده فروشی نسبت به عبارت جمعه سیاه احساس راحتی کرد، استفاده از آن بسیار رایج شد.

 

قدرت اینترنت در تغییر خرده فروشی

جمعه سیاه در شروع قرن بیستم در اوج خود بود. خرده فروشی ها روی جمعیت های عظیم بعد از روز شکرگزاری حساب زیادی باز کردند و زمان باز کردن فروشگاه های خود را بیشتر و بیشتر جلو انداختند، تا اینکه بعضی از خرده فروشی ها در نیمه شب و یا حتی در شب جشن شکرگزاری فروشگاه های خود را باز کردند (اقدامی که عموما در پاندمی کرونا به پایان رسید). تخفیف های شدید دلیلی برای حاضر شدن در فروشگاه ها و یا حتی دعوا با خریداران دیگر به مصرف کنندگان داد؛ خرید یک تلویزیون یا کنسول بازی کمیاب بعضا به خشونت کشیده می شد.

جمعه سیاه در سال های اخیر جای خود را به روزهای خرید دیگری، از جمله «شنبه کسب و کار کوچک» (Small Business Saturday) و «دوشنبه مجازی» (Cyber Monday)، به همراه تخفیفات جمعه سیاه در خیلی از صنعت های دیگر مثل صنعت گردشگری و «بهبود خانه» (home improvement) داده است. بعضی از خرده فروشی در پاسخ به «روز پرایم» (Prime Day) شرکت آمازون در وسط تابستان که بخاطر تخفیفات شدید فروش محصولات در آن پلتفرم بسیار افزایش می کند، در همان زمان تخفیفات «جمعه سیاه» ارائه کرده اند.

امروزه جمعه سیاه یک روز مهم برای صنعت خرده فروشی، مخصوصا بعنوان یک ابزار بازاریابی، حتی در بعضی از کشورهایی که در آن ها روز شکرگزاری جشن گرفته نمی شود، باقی مانده. اما مقیاس دائما در حال افزایش خرید آنلاین که در طول سال باثبات تر است، نقش پیشین جمعه سیاه در تعیین موفقیت یا شکست این صنعت در خریدهای زمان تعطیلات را کاهش داده است.

 

علاوه بر این مطلب، مقالات دیگری مربوط به رویدادهای گوناگون آمریکا و سایر کشورهای جهان را می توانید در وبسایت آژانس خدمات مسافرتی آوای بورالان مطالعه فرمایید.