قبیله مورسی | Mursi Tribe | لب بشقابی ها | اتیوپی

زخم ها و تزئینات پیچیده روی بدن، مبارزه با چوب، لب های بشقابی و آداب و رسوم کهن همگی جزئی از فرهنگ «قبیله مورسی» (Mursi Tribe) هستند. مورسی ها به دلیل اینکه در جاهایی زندگی می کنند که دسترسی به آن ها آسان است، پربازدیدترین قبیله لب بشقابی آفریقا هستند. این قبیله مثل «قبیله سوری» (Suri Tribe) مراسم مبارزه با چوب «Donga» را برگزار می کند. در این مراسم، مردان با یکدیگر در نبردهایی سازماندهی شده با چوب های بزرگ مقابله می کنند. مراسم Donga پر از سرود، آواز، رقص و خون است که برنده آن به شوهر دلخواهی برای دختران مجرد قبیله تبدیل می شود. زخم بدن زنان قبیله مورسی نشانی از قدرت و زیبایی آن هاست. آن ها با تیغ یا شاخه های خاردار، پوست خود را می برند و با مالیدن خاکستر به آن و پر کردن بریدگی از آن، زخم های مورد علاقه خود را درست می کنند.

 

امن یا خطرناک؟

افراد ناآگاه ممکن است که مورسی ها را بخاطر ظاهرشان و تبلیغاتی که خود مورسی ها هم در آن ها نقش دارند، آن ها را قبیله ای خطرناک بدانند. اما اعضای قبیله مورسی با وجود ذات جنگجو و مبارز خود، خطر خاصی ندارند. گردشگران می خواهند که مردمی را که روی جلد مجله ها دیده اند را از نزدیک ببینند و مورسی ها هم نمایش خوبی را برای آن ها اجرا می کنند. البته بر خلاف اطلاع بیشتر بازدیدکنندگان، این نمایش کمی اغراق آمیز است. آن ها می دانند که گردشگران چه می خواهند و نمایش شان را مطابق با آن اجرا می کنند. اما واقعیت این است که مورسی ها مثل سایر قبیله های ساکن در «دره اومو» (Omo Valley)، بر اساس قوانین قبیله ای زندگی می کنند و جامعه آن ها بی قانون نیست. یکی دیگر از دلایلی که باعث ترس بازدیدکنندگان می تواند بشود، این است که مورسی تنها قبیله در دره اومو است که برای بازدید از آن باید اسکورت مسلح داشت. این اقدام ابتدا در زمان ناآرامی ها در این قبیله وضع شد، اما در حال حاضر فقط جنبه نمایشی دارد تا از گردشگران هزینه بیشتری گرفته شود.

 

زبان قبیله مورسی

زبان مورسی نزدیک به دو دهه پیش به زبانی نوشتاری با الفبای لاتین یا امهری تبدیل گشته است؛ امهری زبان رسمی اتیوپی می باشد. بعضی از دختران نوجوان مورسی کلماتی را هم به زخم های بدن خود اضافه می کنند. همچنین دختران قبیله سوری کلماتی نظیر اسم خود را با زخم آرایی بدن های خود همراه می کنند، اما بیشتر این کلمات به زبان انگلیسی نوشته می شوند. درست مثل زبان قبیله مورسی، سنت ها، باورها و داستان های این قبیله هم به صورت شفاهی از نسلی به نسل دیگر در طول تاریخ آن منتقل شده است.

 

تزئینات

النگوهای قبیله مورسی به شکل حرف «M» و از جنس برنج هستند که زنان و دختران آن چندین مورد از آن ها را دور جاهای مختلف بدن شان مثل مچ پای خود می بندند. نقاشی، پوشش و تزئین بدن به دلایل مختلفی چون محافظت در برابر خورشید، دور نگه داشتن پشه ها و همچنین برای شادی یا ترساندن دیگران توسط مورسی ها بکار گرفته می شوند. پسرهایی که از گاوها مراقبت می کنند، از رس و خاکستر پشکل گاو برای پوشاندن بدن های خود استفاده می کنند؛ امری که برای مقابله با اشعه خورشید و پشه ها انجام می شود. نقاشی سفید بدن تزئینی تر است و با تراش سنگ یا ترکیب رس و آب درست می شود. اعضای قبیله مورسی سربندهای گوناگونی مثل عاج گرازهای زگیل دار و چرم های تزئینی را در مراسم های قبیله می پوشند. این اقدام بیشتر جنبه جذب گردشگر دارد و برای عکس انداختن است.

 

بشقاب لب

یکی از سنت های رو به انقراض قبیله مرسی، بشقاب گذاشتن در دهان است. بسیار از دختران جوان مخالفت این سنت بوده و آن را انجام نمی دهند. دولت اتیوپی هم به دلیل نرخ عفونت و مشکلات احتمالی دیگر فشارهای زیادی را برای توقف این امر بر قبیله مورسی آورده. اما دهکده های مورسی که به ورودی «پارک ملی ماگو» (Mago National Park) نزدیک تر هستند و نه در عمق آن، روزانه چندین بشقاب لب را به گردشگران می فروشند. به همین دلیل، درست کردن این بشقاب ها و رنگ آمیزی شان تجارت پر سودی برای آن دسته از دهکده های مورسی است که خواهان جذب گردشگر هستند.

 

اهمیت گاوها

مردان و پسران مورسی مثل اعضای قبیله سوری خون گاوها را می خورند. آن ها برای گاوهای خود ارزش قائل هستند چون گاو یکی از نشانه های موقعیت اجتماعی و ثروت در قبیله مورسی است. به دلیل مصرف پایین گوشت توسط این مردم، گاوها اغلب کشته نمی شوند. اما این افراد با تیر و مکان، شریانی نزدیک به گردن گاو را سوراخ می کنند سپس. پسر جوانی خون جریان یافته را در ظرفی جمع می کند. پس از جمع آوری خون به اندازه کافی، گاو (بدون کشته شدن) رها می گردد و دفعه بعدی گاو دیگری انتخاب می شود.

 

منابع غذایی

ذرت و سورگوم که در برابر خشکسالی مقاوم هستند، به همراه لوبیا از محصولات کشاورزی محبوب قبیله مورسی هستند. خاک اطراف شهر «جینکا» (Jinka) و نزدیک به ورودی پارک ملی ماگو حاصلخیر و مناسب کشاورزی است. همانطور که پیشتر به آن اشاره شد، اعضای قبیله مورسی خیلی گوشت نمی خورند، اما خون و شیر گاوهای خود را می نوشند. مردم مورسی با تغییرات زیست محیطی به راحتی سازگار می شوند و در زمان نیاز، مکان دهکده را تغییر می دهند.

 

محل زندگی

قوم مورسی در جنوب اتیوپی در «منطقه ملت‌ها، ملیت‌ها و مردمان جنوبی» (SNNPR) زندگی می کنند. قبیله مورسی در پارک ملی ماگو زندگی می کنند که دسترسی به آن از طریق شهر جینکا در منطقه دره اومو آسان است. بیشتر دهکده های مورسی به صورت مداوم نقل مکان می کنند، اما اگر زمین کشاورزی حاصلخیر و آب در نزدیکی آن ها باشد، آن ها ممکن است که از مهاجرت پرهیز کنند؛ اتفاقی که ظاهرا حداقل برای یکی از این دهکده ها افتاده است.