تاریخچه | اکتبرفست | فستیوال نوشیدنی | مونیخ | باواریا | آلمان

«اکتبرفست» (Oktoberfest یا Wiesn) بزرگترین فستیوال مردمی است که به صورت سالانه از اواسط ماه سپتامبر تا یکشنبه اول ماه اکتبر برگزار می شود. این جشنواره میلیون ها بازدیدکننده را در شهر مونیخ در ایالت باواریای آلمان همواره به خود جذب می کند، اما بیشتر مردم با ریشه های آن آشنا نیستند. اولین دوره این جشنواره با اکتبرفست فعلی تفاوت های زیادی داشت. در این مقاله با تاریخچه اکتبرفست، سیر تکاملی این جشنواره محبوب و وضعیت فعلی آن آشنا می شویم.

 

اولین اکتبرفست

در چادرهای ماءالشعیر اکتبرفست یک اصلی قدیمی امروزه هم صادق است: همیشه حق با مشتری است. با این وجود، شکل گیری این جشن مدیون یک افسر نظامی طبقه متوسط است. «آندریاس مایکل دال‌آرمی» (Andreas Michael Dall'Armi) که یکی از اعضای گارد ملی باواریا بود، برای مراسم عروسی «شاهزاده نایب السلطنه لودویگ از باواریا» (بعدها پادشاه لودویگ اول) و شاهدخت «ترز از ساکس-هیلدبورگهاوزن» ایده متفاوتی را در ذهن داشت که آن یک مسابقه اسب سواری بزرگ بود. این بانکدار و سرگرد سواره نظام پیشنهاد خود را به پادشاه «ماکسیمیلیان یوزف باواریا» ارسال کرد که تحسین او را برانگیخت.

این عروسی در تاریخ 12 اکتبر 1810 برگزار شد و مراسم های رسمی آن پنج روز به طول انجامیدند. مراسم جشن واقع در مرکز شهر که در همان زمان هم یک «فستیوال مردمی» نام گرفته بود، در 17 اکتبر با یک مسابقه اسب سواری در چمنزاری بیرون از دروازه های مونیخ به پایان رسید. کودکانی که لباس های محلی باواریایی پوشیده بودند، با شعر، گل و میوه به خانواده سلطنتی ادای احترام کردند. چمنزار فستیوال برای گرامیداشت عروس، «ترزینویز» (Theresienwiese) نام گرفت که امروزه همچنان نام محل برگزاری اکتبرفست باقی مانده. آن مراسم با اینکه در آن هیچ چادر ماءالشعیر یا سواری نمایشگاهی وجود نداشت، آغاز اکتبرفست را رقم زد. آندریاس مایکل دال‌آرمی اولین مدال طلایی شهروندان مونیخ را بخاطر این ابتکار خود در سال 1824 کسب کرد. قبر او را می توان در «قبرستان جنوبی قدیم» (Old South Cemetery) یافت و خیابانی هم در مونیخ به اسم او نامگذاری شده است.

 

جشنی پرآوازه

مراسم عروسی آنقدر موفق بود که مردم مونیخ تصمیم گرفتند تا رویداد مشابهی را در آینده باز هم تکرار کنند، اما بدون برگزاری یک عروسی سلطنتی، به نهاد جدیدی برای سازماندهی این فستیوال نیاز بود که این مسئولیت را «انجمن کشاورزی باواریا» عهده دار شد؛ این جشن های جدید بهترین فرصت برای درخشش محصولات این نهاد بودند. البته اکتبرفستی که در فرمتی جدید تازه جان گرفته بود، به دلیل شروع جنگ های ناپلئونی برای اولین بار در سال 1813 کنسل شد. بعد از این جنگ، برگزاری اکتبرفست با سرمایه گذاری خصوصی ادامه یافت، تا اینکه در سال 1819 این جشن به یکی از اولویت های برتر شهر مونیخ تبدیل شد. همه می دانستند که اکتبرفست جمعیت زیادی از مردم را به خود جذب می کند و بخاطر درآمد بالای حاصل از آن، بهتر است که به صورت سالانه جشن گرفته شود.

 

تحولات قرن نوزدهم

اکتبرفست سال 1850 هم رویداد دیگری بود که ارزش جشن گرفتن داشت: از مجسمه باواریا، نگهبان اکتبرفست و چهره نمادین ایالت باواریا در این سال رونمایی شد. با این وجود در سال های بعد از این دوره، اکتبرفست شاهد چالش های قابل توجهی بود. جنگ و وبا اثرات زیادی داشتند، اما جشن و شادی یکی از آن ها نبود. چند دهه طول کشید تا اکتبرفست به جشنی تبدیل شود که امروزه با آن آشنا هستیم. در مراسم سال 1881 اولین مرغ سوخاری فروشی افتتاح شد و از آن موقع تا به امروز مرغ سنتی در اختیار بازدیدکنندگان گرسنه این جشن قرار می گیرد.

شکل و شمایل اکتبرفست در اواخر قرن نوزدهم به نسخه امروزی اش بیشتر شبیه شد. در آن سال ها با افتتاح غرفه ها و کاروسل ها با نورپردازی الکتریکی، تفریحات این فستیوال بیشتر شدند و تقاضای بیشتر به این معنی بود که غرفه های کوچک ماءالشعیر دیگر باید جای خود را به چادرهای بزرگ عرضه این نوشیدنی با اجرای هنرمندان و موسیقیدان ها می دادند. اولین کاروسل و دو تاب در سال 1818 در محیط فستیوال برپا شده بودند که این بخش از جشنواره در دهه 1880 توسعه زیادی یافت. طیف وسیعی از سواری های متعارف در شهربازی ها و هنرهای نمایشی که امروزه پیر و و جوان را در اکتبرفست سرگرم می کنند، ریشه در همین تغییر و تحولات اواخر قرن نوزدهم داشتند.

 

اکتبرفست در قرن بیستم

در جشن صدمین سالگرد اکتبرفست در سال 1910، یک میلیون و 200 هزار لیتر ماءالشعیر در بزرگترین چادر مراسم به نام Pschorr-Braurosl با ظرفیت 12 هزار نفر سرو شد. در سال های بعد از آن شاهد اضافه شدن سواری های هیجان انگیز جدیدی به اکتبرفست بودیم. در نیمه اول قرن بیستم، دو جنگ جهانی و بحران های اقتصادی باعث شدند تا این فستیوال چندین بار دیگر کنسل شود و یا در قالب یک جشنواره پاییزه کوچکتر برگزار گردد. بعد از جنگ جهانی دوم، مراسم اسب سواری که زمانی نماد اکتبرفست بود، حالا تنها در سالگردهای خاصی برگزار می شود که دو دوره آخر آن به سال های 1960 و 2010 برمی گردد.

شهردار وقت مونیخ در سال 1950 برای اولین بار جریان نوشیدنی را از اولین بشکه ماءالشعیر در قدیمی ترین چادر اکتبرفست، Schottenhame، به راه انداخت که از آن زمان به سنت همیشگی این جشن تبدیل شده است و همواره توسط شهردار مونیخ انجام می شود. اولین لیوان ماءالشعیر هم از سال 1980 به نخست وزیر وقت ایالت باواریا داده می شود. انفجار بمبی در 26 سپتامبر 1980 در ورودی اصلی اکتبرفست باعث کشته شدن 13 نفر و زخمی شدن بیش از 200 بازدیدکننده شد؛ خود بمب گذار، «گاندولف کوهلر»، هم یکی از این کشته شده ها بود. حمله اکتبرفست یکی از بدترین حملات در تاریخ آلمان لحاظ می شود که پرونده آن در سال 2014 بازگشایی شد. در سال 2020 این پرونده باری دیگر و این بار با این نتیجه گیری بسته شد که هدف از این بمب گذاری، تاثیر بر انتخاب فدرال سال 1980 بوده است.

 

فستیوالی مدرن

امروزه اکتبرفست همانطور که در ابتدای مطلب به آن اشاره کردیم، بزرگترین فستیوال مردمی جهان با حدود 6 میلیون بازدیدکننده سالانه است. این جشنواره هر ساله رکوردهای جدیدی را می شکند که این رکوردها از میزان ماءالشعیر مصرفی تا مقدار مرغ خورده شده متغیر هستند. «اکتبرفست آرام» (quiet Oktoberfest) در سال 2005 معرفی شد تا این فستیوال برای خانواده ها به گزینه جذاب تری تبدیل شود. صاحبان کسب و کار تنها می توانند بعد از ساعت 6 عصر موسیقی مخصوص مهمانی پخش کنند و تا قبل از آن تنها موسیقی مجاز، پخش آثار گروه های موسیقی بادی باواریایی است.

در سال 2010 دویستمین سالگرد اکتبرفست برگزار شد که علاوه بر جشنواره معمولی، شامل یک فستیوال تاریخی در بخش جنوبی ترزینویز بود تا شرکت کنندگان با تاریخچه این جشنواره بیشتر آشنا شوند. علاوه بر برنامه خانوادگی، طیف وسیعی از فعالیت های فرهنگی و مسابقات اسب سواری برگزار شدند که ریشه های این جشن را به خوبی نشان می دادند. «اکتبرفست قدیم» (Oide Wiesn) آنقدر موفق بود که از آن موقع به صورت سالانه برگزار می شود. البته از آنجایی که جشنواره کشاورزی باواریا هر چهار سال در همین تاریخ و مکان برگزار می گردد، در این سال ها شاهد رویداد اکتبرفست قدیم نخواهیم بود. با این وجود، فرمت های گوناگونی که اکتبرفست در 215 سال گذشته به خود دیده، یک چیز را با یکدیگر به اشتراک داشته اند و آن سپری کردن اوقاتی خوش در کنار یکدیگر بوده که معمولا با نوشیدن ماءالشعیر همراه می شود.