ماردی گرا
«ماردی گرا» (Mardi Gras) یک روز مقدس مسیحی و پدیده فرهنگی محبوب است که به بهار پاگان و آیین های باروری در هزاران سال پیش برمی گردد. ماردی گرا که به نام «کارناوال» (Carnival یا Carnaval) هم شناخته می شود، در کشورهای بسیاری در سراسر جهان یک روز قبل از شروع فصل مذهبی «لنت» (Lent) جشن گرفته می شود که این کشورها معمولا جمعیت کاتولیک رومی بزرگی دارند. برزیل، ونیز و نیو اورلینز معروف ترین جشن های عمومی این روز مقدس هستند که هزاران گردشگر و شرکت کننده را سالانه به خود جذب می کنند.
زمان برگزاری ماردی گرا
ماردی گرا به صورت سنتی در روز «سه شنبه چاق» (Fat Tuesday) قبل از «چهارشنبه خاکستر» (Ash Wednesday) و شروع لنت شروع می شود. البته در مناطق زیادی ماردی گرا به یک فستیوال یک هفته ای تبدیل شده. روز ماردی گرا در سال 2025 سه شنبه 4 مارچ است.
ماردی گرا چیست؟
همانطور که پیشتر به آن اشاره شد، ماردی گرا سنتی است که به هزاران سال پیش و جشن های پاگان بهار و باروی برمی گردد؛ از جمله جشنواره های رومی پرسروصدای «ساترنالیا» (Saturnalia) و «لوپرکالیا» (Lupercalia). با ظهور مسیحیت در روم، رهبران مذهبی تصمیم گرفتند تا این سنت های محلی محبوب را به این مذهب جدید اضافه کنند که در مقایسه با از میان برداشتن آن ها امر ساده تری بود. درنتیجه زیاده روی ها و عیاشی های فصل ماردی گرا به مقدمه لنت تبدیل شد؛ 40 روز بین چهارشنبه خاکستر و «یکشنبه عید پاک» (Easter Sunday) که به روزه و طلب مغفرت می گذرد.
ماردی گرا به چه معناست؟
ماردی در زبان فرانسوی به معنی سه شنبه و گرا به معنی چاق است. در فرانسه روز قبل از چهارشنبه خاکستر، ماردی گرا دانسته می شد. در گذشته در روزهای قبل از لنت، شرکت کنندگان در جشن غذاهایی مغذی و چربی مثل گوشت قرمز، تخم مرغ، شیر، چربی خوک و پنیر موجود در خانه هایشان را به مقدار زیاد می خوردند تا آماده چندین هفته تنها ماهی خوردن و گونه های متفاوتی از روزه گرفتن بشوند. کلمه کارناوال یکی دیگر از نام های متداول برای جشن های قبل از لنت است که آن هم از این سنت روزه گیری می آید: در زبان لاتین قرون وسطی «carnelevarium» به معنی حذف گوشت است.
ماردی گرا در نیو اورلینز
اولین ماردی گرای آمریکایی در 3 مارچ 1699 رخ داد که در آن زمان دو کاوشگر فرانسوی به نام های «Pierre Le Moyne d’Iberville» و «Sieur de Bienville» به نزدیکی نیو اورلینز امروزی در ایالت لوئیزیانا آمدند. آن ها جشن کوچکی گرفتند و محل پیاده شدن شان از کشتی را «Point du Mardi Gras» نامدیدند. البته بعضی ها ادعا می کنند که شهر «موبیل» در ایالت آلاباما اولین جایی بود که این رویداد را برگزار کرده بود. نیو اورلینز و دیگر شهرک های فرانسوی در دهه های پس از این ماجرا، این روز مقدس را با مهمانی های خیابانی، جشن های بالماسکه و شام های مجلل جشن گرفتند. اما اسپانیایی ها وقتی کنترل نیو اورلینز را بر عهده گرفتند، این تشریفات شلوغ و پرسروصدا را از میان برداشتند. این ممنوعیت تا سال 1812 که لوئیزیانا به یکی از ایالت های آمریکا تبدیل شد، باقی ماند. در ماردی گرای 1827 گروهی از دانشجویان لباس های رنگارنگ به تن کردند و و با تقلید از جشن و سروری که در زمان بازدیدشان از پاریش مشاهده کرده بودند، در خیابان های نیو اورلینز رقصیدند؛ سنتی که تا به امروز همچنان ادامه دارد.
یک انجمن مخفی از تاجران نیو اورلینز به نام «Mistick Krewe of Comus» در سال 1857 ماردی گرایی با مشعل، گروه های مارش و ارابه ها را برگزار کردند که حس و حال آن در مراسم های عمومی آتی این شهر حفظ شد. از آن زمان چنین گروه های سازماندهی در کارناوال های لوئیزیانا همواره حضور فعال داشته اند. از سنت های دیرین دیگر این مراسم می توان به پرتاب مهره و بازیچه های کم ارزش دیگر، نقاب بر چهره زدن، تزئین ارابه ها و خوردن کیک پادشاه اشاره کرد. لوئیزیانا تنها ایالت آمریکاست که در آن ماردی گرا یک تعطیلی رسمی است، اما جشن های کارناوال مفصل در ایالت های دیگری مثل آلاباما و میسیسیپی هم با شرکت کنندگان زیادی برگزار می شوند. هر منطقه رویدادها و سنت های خود را دارد.
ماردی گرا در جاهای دیگر دنیا
فستیوال های قبل از لنت همانطور که پیشتر به آن اشاره کردیم، در کشورهایی که جمعیت کاتولیک رومی قابل توجهی دارند، برگزار می شود. جشن های کارناوال یک هفته ای برزیل ترکیب پرطراوتی از سنت های اروپایی، آفریقایی و بومی را به نمایش می گذارند. شهر کبک در کشور کانادا از «کارناوال زمستانی کبک» (Quebec Winter Carnival) میزبانی می کند. در ایتالیا گردشگران به کارناوال ونیز هجوم می برند؛ مراسمی که به قرن سیزدهم برمی گردد و بخاطر جشن های بالماسکه اش معروف است. معادل آلمانی این جشن ها به نام های «Karneval»، «Fastnacht» یا «Fasching» شناخته می شود و شامل مراسم های رقص با لباس ویژه و سنتی می شود که در آن زنان کراوات مردان را می برند. در «Fastelavn» دانمارک کودکان لباس خاص می پوشند و مثل هالووین آبنبات جمع آوری می کنند. البته به جز این این مورد، این جشن شباهت دیگری با هالووین ندارد چون در روز عید پاک آن ها برای بیدار کردن پدر و مادر خود، آن ها را با شاخه ای کوچک می زنند.