تجربه موفق اسپانیا در استفاده از آب شیرین کن ها
اسپانیا با مشکل کمبود آب در مناطق جنوبی روبروست و استفاده از منابع آب نامتعارف همچون پساب تصفیه شده و نمک زدایی آب های شور و لب شور را به عنوان راه چاره کلیدی مقابله با این مشکل برگزیده است.
به گزارش مهر، یک کارشناس مدیریت منابع آب گفت: امروزه کمبود آب، مسئله ای است که گریبان گیر بسیاری از کشورهای جهان شده است. اسپانیا نیز یکی از کشورهایی است که با این چالش روبروست. این کشور در جنوب غربی اروپا قرار گرفته است و دارای الگوی بارش بسیار نامتوازنی است. میانگین بارش در مناطقی از اسپانیا به بیش از 2000 میلی متر در سال می رسد اما در جنوب شرقی آن گاهی به کمتر از 200 میلی متر در سال می رسد که یکی از کم ترین میزان بارش ها در کل اروپا است.
محمدسعید علی احمدی اضافه نمود: سواحل مدیترانه در اسپانیا دچار کمبود آب هستند که این مسئله با خشکسالی تشدید شده است. عملاً همه منابع آب سطحی اسپانیا در مخازن سدها ذخیره شده است و برنامه ای برای ساخت مخزن جدیدی در آینده نزدیک وجود ندارد. به علاوه در بسیاری از موارد، منابع آب زیرزمینی نیز بیش از حد مصرف شده است. با توجه به این محدودیت ها، افزایش قابل توجهی در آب در دسترس از منابع آب متعارف (آب های سطحی و زیرزمینی) در آینده انتظار نمی رود. به همین علت اسپانیا استفاده از منابع آب نامتعارف از قبیل پساب تصفیه شده و نمک زدایی آب های شور و لب شور را به عنوان راه حلی کلیدی برگزیده است.
وی یادآور شد: اولین آب شیرین کن اسپانیا در سال 1964 میلادی در جزیره لانزاروته، یکی از جزایر قناری، ساخته شد. در دهه نود میلادی فرآیند نمک زدایی در سواحل مدیترانه اسپانیا گسترش یافت و در سال های بعد از آن رشد زیادی داشت. آن گونه که در آمار روند افزایش ظرفیت نمک زدایی در اسپانیا بین سال های 1965 تا 2009 می توان دید دوره های خشکسالی در سال های 1979 تا 1983 و 1990 تا 1995 و همچنین پیاده سازی برنامه ملی آب سال 2001 و به طور ویژه برنامه ملی آب سال 2005 با رشد زیاد ظرفیت نمک زدایی اسپانیا همزمان بوده است.
روند افزایش ظرفیت نمک زدایی در اسپانیا
این کارشناس مدیریت منابع آب گفت: دولت اسپانیا برای دستیابی و تقویت منابع آبی نامتعارف، در سال 2005 برنامه ای را تحت عنوان اقدامات لازم برای مدیریت و مصرف آب (A.G.U.A) در ذیل برنامه ملی آب خود ارائه داد که برنامه ملی آب سال 2001 این کشور را اصلاح نموده بود. در این برنامه انتقال آب از رودخانه ابرو برای جنوب پنینسولار لغو و اقداماتی از قبیل ساخت و توسعه آب شیرین کن ها در سواحل مدیترانه جایگزین آن شده بود.
علی احمدی ادامه داد: با اجرای برنامه ای که تدوین شده بود رشد تأسیسات نمک زدایی سرعتی بیشتری گرفت. به طوری که در اواخر سال 2008، اسپانیا دارای 819 آب شیرین کن در حال بهره برداری بود که اکثر آن ها ظرفیتی کمتر از 10 هزار مترمکعب بر روز داشتند. در نتیجه 87 درصد آب شیرین کن ها در این کشور تنها 23 درصد از ظرفیت کل نمک زدایی اسپانیا را در تشکیل می دادند. از طرف دیگر 27 آب شیرین کن با ظرفیتی بیشتر از 50 هزار مترمکعب بر روز، نیمی از ظرفیت نمک زدایی اسپانیا را در اختیار داشتند.
به گفته وی درسال 2013 بزرگ ترین آب شیرین کن اسپانیا در شهر تورویجیا (Torrevieja) با 240 هزار مترمکعب بر روز افتتاح شد. در حال حاضر اسپانیا بیش از 900 آب شیرین کن دارد و مجموع ظرفیت نمک زدایی این کشور به بیش از 5/5 میلیون مترمکعب بر روز می رسد.
این کارشناس مدیریت منابع آب اضافه نمود: 64 درصد آب تغذیه تأسیسات نمک زدایی اسپانیا از آب دریا و 22 درصد آن از آب های لب شور است. بیشترین استفاده از آب شیرین کن ها در مصارف شهری است که 81 درصد از ظرفیت احداث شده کل این تأسیسات را شامل می گردد. همچنین 11 درصد از آب تولیدشده این تأسیسات در کشاورزی و 6 درصد در صنایع استفاده می گردد. 88 درصد ظرفیت آب شیرین کن ها در اسپانیا با فناوری اسمز معکوس (RO) و همچنین 8 درصد با فناوری الکترودیالیز (ED) کار می نمایند. فناوری های حرارتی (MSF و MED) نیز تنها 4 درصد را شامل می شوند.
علی احمدی یادآور شد: تا سال 2013 حجم سرمایه گذاری بر روی 51 آب شیرین کن برنامه ریزی شده، بالغ بر 83/1 میلیارد یورو بوده است که در حال حاضر برای تکمیل این طرح ها به بیش از 711 میلیون یورو سرمایه احتیاج است که در مجموع 54/2 میلیارد یورو کل حجم سرمایه گذاری روی این طرح ها است.
وی در سرانجام توضیح داد: استفاده از آب شیرین کن ها راهکاری قابل اطمینان برای دستیابی به منابع آبی پایدار است. اگرچه این روش برای تأمین آب هزینه های زیادی را در بردارد اما برای مصارف شرب و استفاده در صنایع قابل استفاده است. همچنین با در نظر دریافت سیر نزولی قیمت تمام شده آب از آب شیرین کن ها در 4 دهه اخیر و پیشرفت های علمی در این عرصه، می توان کاهش هزینه های این صنعت را در آینده نیز انتظار داشت. ایران نیز برای غلبه بر مسائل کمبود آب در خط ساحلی جنوب کشور، باید با برنامه ریزی و ایجاد چهارچوب ها و قوانین مناسب فضا را برای رشد هرچه بیشتر و سریع تر این صنعت فراهم کند. تجربه ای که در اسپانیا پیاده شده است.