ارتش سفالین (شهر شیان در چین)
«ارتش سفالین» (Terracotta Army)، «سربازارن سفالین» (Terracotta Soldiers) یا «جنگجویان سفالین» (Terracotta Warriors) به مجسمه های سفالین تمام قدی اشاره دارد که در «آرامگاه نخستین امپراتور چین» (Mausoleum of the First Qin Emperor)، «چین شی هوانگ»، در نزدیکی شهر شیان ایالت شنشی در چین واقع هستند. این ارتش دفن شده رو به شرق و آماده نبرد در فاصله 1/2 کیلومتری دیوار خارجی آرامگاه است که از آن در مقابل دشمنان اصلی پیشین چین شی هوانگ که از آن سمت آمده بودند، محافظت می کند. این ناحیه در سال 1987 بعنوان یک میراث جهانی یونسکو ثبت شد. باستان شناسان انتظار دارند که از زیر خاک کشیدن کامل مجموعه آرامگاه سال ها طول بکشد.
آرامگاه حاوی ارتش سفالین در مارچ 1974 در زمانی پیدا شد که کشاورزانی که داشتند یک چاه را حفاری می کردند، یک تالار زیرزمینی را کشف کردند. باستان شناسان در آنجا بعدا ارتش شامل بیش از 8 هزار سرباز سفالین (که از بخش های حریق جداگانه ای گرد هم آمده بودند، اما هر کدام چهره های پر جزئیاتی داشتند) و اسب ها را یافتند. در کنار ارتش سفالین، ارابه های چوبی و برنزی با تزئینات زیادی بودند که آن ارابه های چوبی حالا از هم پاشیده اند. از موارد دیگر موجود در آنجا می توان به ابزارهای کشاورزی آهنی، لگام های برنزی و چرمی، اشیای ابریشمی، کتانی، یشمی و استخوانی و سلاح هایی چون تیر و کمان ها، نیزه ها و شمیرهایی که از یک آلیاژ 13 عنصری غیرمعمول شکل گرفته بودند و امروزه هنوز هم براق و تیز هستند، اشاره کرد.
مجسمه های سفالین که زمانی با رنگ های معدنی به صورت درخشان نقاشی شده بودند، در یک آرایش نظامی مشخص قرار گرفته بودند؛ چیدمانی از تیراندازان و زوبین داران پیشگام، ردیف های بیرونی از کمان داران، گروه هایی از سربازان پیاده و ارابه رانان و یک گارد عقب دار زرهی. این آرایش پیروی توصیه های نظامی آن زمان بود. سه تالار نزدیک به این بخش هم در دهه 1970 کشف شده بودند: یکی بیش از 1300 مجسمه سرامیکی را در خود جای داده که نمایانگر نیروی مکمل کوچکتری از پیاده نظامان، ارابه رانان و سواره نظامان هستند، دیگری تالاری با 68 عضو است که احتمالا نمایانگر یک یگان نظامی زبده اند و مورد سوم تالاری خالی است. بقایای الوار پوشش سقف در بالا و اطرافی خیلی از مجسمه های شکسته قرار دارند؛ سقفی که ممکن است بخاطر یک آتش سوزی در فاصله کمی بعد از مرگ امپراتور فروپاشیده باشد. این چهار به اصطلاح حفاری شیان با سقف محافظ پوشش داده شده اند و حتی با ادامه کار باستان شناسان، نقش یک موزه منحصر به فرد در محل را ایفا می کنند؛ یک تالار نمایشی جدید در بالای یکی از گودال ها در سال 1994 افتتاح شد.
اولین پادشاه چین
چین شی هوانگ پادشاه ایالت «چین» (Qin) بود که در سال 221 قبل از میلاد چین را به یک کشور یکپارچه تبدیل و سپس سلسله Qin را تاسیس کرد. او تا زمان مرگش در سال 210 قبل از میلاد بعنوان اولین امپراتور چین حکمرانی کرد. دوران فرمانروایی او کوتاه، اما پرحادثه بود که بیشتر آن ها به اندازه ای منفور بودند که آوازه استبداد و شیفتگی قدرتش دوام داشته. این دوره ساخت دیوار بزرگ چین، کتاب سوزی های شرم آور که در آن ها هزاران اثر ادبی و فلسفی نابود شدند و ساخت یک کاخ سلطنتی مجلل را به خود دید. این امپراتور به نظر می آید که علاقه خاصی به بدست آوردن جاودانگی داشته و نجات یافتن از 3 اقدام به ترور انگیزه اش برای این کار را بیشتر کرده بودند. وظیفه کشف اکسیرهای افزایش دهنده عمر به دانشمندان داده شده بود و ماموران جوان به آن سوی دریای شرقی فرستاده شدند تا «پنگلای» افسانه ای، سرزمین جاودانه ها، را بیابند.
شکست در این امر موجب شد که چین شی هوانگ به جایگزین سنتی حکمرانان خودکامه روی بیاورد و در عوض دستور ساخت آرامگاه عظیمی را بدهد. در حقیقت، تمام این پروژه بسیار بزرگ در سال های اولیه سلطنتش آغاز شد چون این کار مستلزم کارهای بسیار زیادی بود. یک منطقه کشوری در محل آن ایجاد شد و 30 هزار خانواده به زور به آنجا منتقل شدند تا بزرگترین مقبره در تاریخ چین و جهان را بسازند. درنهایت، از آنجایی که هوانگ متوجه کمبود وقت شد، صدها هزار کارگر را به بیگاری کشید و برای اتمام پروژه به آنجا فرستاد. شی هوانگ می خواست هر طوری که شده تا مدت ها بعد از اتمام سلطنتش در یادها باقی بماند و ارتش سفالین به نظر می آید که به این هدف جامه عمل پوشانده.
جنگجویان سفالین
برای محافظت از مقبره اش یا شاید حتی برای داشتن یک محافظ شخصی در زندگی بعدی، شی هوانگ از پیشینیان خود جلو زد. حکمفرمایان در چین کهن معمولا دو یا سه مجسمه بعنوان نگهبان خارج از مقبره هایشان داشتند، اما هوانگ به سراغ ارتشی از آن ها رفت. تقریبا با اطمینان می توان گفت که ارتش سفالین تنها یکی از چهار ارتش مشابه است چون قسمت حفاری شده که 1.5 کیلومتر با آرامگاه فاصله دارد، در طرف شرقی گورپشته مقبره دفن شده است و احتمالا در سه طرف دیگر آن نیز تکرار شده اند. حتی این یک چهارم هم کاملا حفاری نشده و تنها 3 گودال از گودال های آن توسط باستان شناسان به صورت کامل کاوش شده اند.
گودال اصلی که حاوی ارتش کشف شده است، مساحتی به اندازه 230 در 62 متر و عمقی به اندازه 4 تا 6 متر دارد. گودال شماره 1 حدود 6 هزار ترسیم از پیاده نظامان 1/8 تا 1/9 متری به همراه ارابه ها و اسب ها را دارا بود. این گودال که در ابتدا ستون های چوبی اش از یک سقف تیر چوبی پشتیبانی می کردند، با 10 راهروی آجرچینی شده تفکیک شده است. کف آن از خاک کوبیده ساخته شده بود که این خاک سپس با 250 هزار کاشی سرامیکی پوشش داده شده بود. گودال شماره 2 که کمی کوچکتر و به شکل حرف «R» است، حدود 1400 مجسمه در خود داشت. در نتیجه تلاش برای بازآفرینی یک ارتش واقعی، گودال شماره 3 که مساحتی به اندازه 21 در 17 متر دارد، حاوی فرماندهان و شبیه یک پاسگاه فرماندهی در میدان نبرد است. بازدید از این جاذبه تاریخی و تماشایی چین به گردشگران این کشور توصیه می شود.