در این مطلب، مقاله قبلی را ادامه داده و به معرفی سایر اقلیم ها و آب و هوای قاره آفریقا می پردازیم تا گردشگران تور آفریقای جنوبی به درک بهتر و جامع تری از تغییرات آب و هوایی در این کشور به صورت خاص و در قاره آفریقا به صورت کلی برسند.

سه نوع اقلیم حاره ای یا استوایی

1. اقلیم جنگل های بارانی حاره ای (Tropical Rainforest Climate)

اقلیم جنگل‌های بارانی حاره‌ای دمای بالایی دارد و میانگین دمای سالانه آن معمولاً بین ۲۱ درجه سانتیگراد تا ۳۰ درجه سانتیگراد است و میزان بارندگی در آن به 2540 میلیمتر در سال می رسد. این اقلیم در نزدیکی خط استوا قرار دارد و فصل خشک ندارد. این اقلیم در مناطق شمالی کشور آفریقای جنوبی نظیر کنگو دیده می شود و پوشش گیاهی آن انبوه و بسیار متنوع است.

 

2. اقلیم موسمی حاره ای (Tropical Monsoon climate)

اقلیم موسمی حاره‌ای (گرمسیری) که اقلیم مرطوب حاره‌ای، نیمه‌استوایی و اقلیم کرانه‌ای بادهای بسامان و موسمی حاره‌ای نیز نامیده می‌شود، با بازه دمایی سالانه کوچک، دمای بالا و بارندگی فراوان مشخص می‌شود. این اقلیم همچنین دارای فصل خشک کوتاهی است که تقریباً همیشه در زمستان رخ می‌دهد. اقلیم موسمی حاره‌ای اغلب در کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا بین عرض‌های جغرافیایی ۱۰ درجه شمالی و مدار رأس‌السرطان دیده می‌شود. در اقلیم موسمی خشک‌ترین ماه بیشتر از یک بیست و پنجم کل بارش سالانه بارش دارد. کشورهای اوگاندا، کنیا، اتیوپی، کنگو، آفریقای مرکزی، کامرون و گینه نو در قاره آفریقا دارای آب و هوای استوایی (حاره ای) با جنگل های بارانی هستند. کشورهای روآندا، تانزانیا، جنوب کنگو، بورکینافاسو و نیجریه دارای آب و هوای موسمی حاره ای می باشند.

 

3. اقلیم گرم دشت حاره ای (Tropical Savanna Climate)

به ساوانا در فارسی گرم‌دشت گفته می شود. به علفزارهای گرمسیری و نیمه گرمسیری ناحیه مداری یا مدارگان (استوایی)، بصورتی که درختان یا درختچه ها بصورت تک درخت یا گروهی وجود دارند، منطقه ساوانایی یا گرم‌دشت می گویند. منطقه ساوان در مجاورت جنگل های استوایی قرار دارد که در طول زمان توسط مردمان دچار تغییر شده اند. این عرصه ها در قدیم جنگل بوده اند که به دلیل قطع کردن یا سوزاندن درختان به صورت علفزار درآمده اند. در نتیجه گرم‌دشت سرزمینی وسیع از علفزار است که در آفریقا قرار دارد و تنها دارای دو بخش می باشد که شامل یک فصل طولانی و خشکِ بدون بارش است و در آن علف های سبز به زرد و نیمه مرده تبدیل می شوند. فصل دیگر آن، فصل کوتاه بارندگی است که علف ها و سبزه ها به سرعت سبز می شوند و شروع به رشد و نمو می کنند. بالغ بر 20 درصد از پوشش گیاهی سطح زمین ساوانایی است. تغییرات اقلیمی ناشی از گرمایش زمین به دست انسان‌ها نیز عامل دیگری است که به تبدیل جنگل های استوایی به ساوان کمک می کند. بطور مثال میزان بارش در ۴۰ درصد از جنگل‌های آمازون به حدی پایین آمده که انتظار بدل‌شدن آن به گرم‌دشت می‌رود. ساوان از نظر تنوع جانوری بسیار غنی است. در ساوان، علف خواران تنومندی چون گورخر، فیل، زرافه و کرگدن فراوان اند و گوشت خواران درنده ای چون شیر از این گیاه‌خواران تغذیه می‌کنند. درختان بائوباب از گونه‌های گیاهی مشهور ساوان هستند.

 

اقلیم بیابانی و کویری

کویرها و مناطق صحرایی گرم و خشک زمین روی مدار های راس السرطان و راس الجدی قرار گرفته اند. در ابتدا لازم است که به صورت مختصر در رابطه با این دو مدار صحبت کنیم.

 

مدار راس السرطان:

این مدار که در فارسی به پرگاره خرچنگ معروف است، در شمال خط استوا بوده و یکی از پنج مدار مهم جغرافیایی نمایان روی نقشه زمین است. زمانی که خورشید به این مدار در تیرماه بصورت عمودی می تابد، انقلاب تابستانی به وقوع می پیوندد. این مدار درست از روی مناطق خشک و بی آب و علف بیابانی عبور می کند که در آفریقا به آن ساهارا میگویند. کشور های لیبی، مصر، الجزایر و نیجر در این منطقه قرار دارند.

 

مدار راس الجدی:

این مدار در جنوب خط استوا قرار دارد و جزو مدارهای پنجگانه مهم کره زمین محسوب می شود. این مدار به نام سربزغاله در فارسی معروف است. هنگامی که خورشید بصورت عمودی به این مدار می تابد، انقلاب زمستانی بوقوع می پیوندد. زمانی که در نیم کره شمالی زمین انقلاب تابستانی صورت می گیرد، در نیم کره جنوبی آن بصورت همزمان انقلاب زمستانی بوقوع می پیوندد و برعکس. جایی که این مدار از آن در قاره آفریقا عبور می کند، بیابان های خشک و بی آب و علف قرار دارند. یکی از مهمترین بیابان های دنیا در آفریقا روی این مدار قرار دارد که به آن کالاهاری می گویند. ابرهای باران زا وقتی که به عرض های جغرافیایی راس السرطان و راس الجدی می رسند، قسمت اعظم رطوبت خود را از دست داده و کمتر موجب بارندگی می شوند. بنابراین این مناطق خشک هستند و در فصول مشخصی میزان کمی باران دریافت می کنند.

 

آب و هوای کوهستانی

در قسمت شرقی این قاره به دلیل وجود کوه ها، آب و هوای کوهستانی وجود دارد و مهمترین کوه آن «کلیمانجارو» (Mount Kilimanjaro) است. این کوه با سه مخروط آتشفشانی کیبو، ماونزی و شیرا بلندترین کوه آفریقا می باشد. کوه کلیمانجارو با ارتفاع  ۵۸۹۵ متر از سطح دریا، آتشفشانی نیمه خاموش در کشور تانزانیا و در مرز این کشور با کنیا قرار دارد. این کوه جزو قلل هفتگانه دنیا به‌شمار می‌رود  که منظور بلندترین قلل هفت قاره میباشد. این کوه پس از اورست (۸۸۴۸ متر)، آکونکاگوا (۶۹۶۲ متر) و دنالی (۶۱۴۴ متر) در رتبهٔ چهارم مرتفع ترین کوه های جهان بر پایه ارتفاع نسبی قرار دارد. کیبو بلندترین قله کلیمانجارو است، مخروط آتشفشانی ماونزی با ارتفاع ۵۱۴۹ متر از سطح دریا در نزدیکی قله اصلی کلیمانجارو (کیبو) بعنوان سومین قله بلند قاره قرار دارد و شیرا با ارتفاع ۴۰۰۵ متر سومین قله آن به شمار می‌آید. این کوهستان نقش مهمی در آب و هوای قاره آفریقا ایفا می کند. به دلیل جلوگیری از ورود ابرها از اقیانوس هند به مناطق شرقی این کوهسان، باران و برف زیادی در شرق این منطقه کوهستانی می بارد که باعث می شود که منطقه ساوانایی گرمسیری (Aw- Koppen) تشکیل شده و در کرانه های شرقی این قاره تا موزامبیک و بخش هایی از آفریقای جنوبی امتداد پیدا کند. پارک جنگلی کروگر پارک نیز تحت تاثیر وجود این کوهستان قرار دارد.

 

قسمت دوم آب و هوای قاره آفریقا به پایان رسید. بخش دیگر این مطلب را در قسمت اول مطالعه فرمایید.